PUSZCZA NAPIWODZKO-RAMUCKA

Charakterystyka obszaru

Puszcza Napiwodzko-Ramucka jest rozległym, zwartym kompleksem borów sosnowych, w którym dorodne, stare drzewa są miejscem gniazdowania dużych ptaków drapieżnych: bielików, rybołowów i orlików krzykliwych. Liczne zbiorniki wodne zapewniają bielikom i rybołowom odpowiednio obfite zasoby pokarmu. Torfowiska i łąki tego obszaru są lęgowiskami cietrzewi i derkaczy. Z powodu występowania wspomnianych gatunków oraz lelków i bardzo nielicznych już krasek. Puszcza jest ostoją ptaków o randze europejskiej.

Puszcza Napiwodzko-Ramucka – jezioro Omulew

Puszcza Napiwodzko-Ramucka

Położenie

Kod obszaru w sieci NATURA 2000 PLB 280007

Obszar specjalnej ochrony ptaków o powierzchni 117319,9 ha położony jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego na północny-wschód od Nidzicy. Obejmuje obszar drugiego pod względem wielkości kompleksu leśnego Warmii i Mazur rozciągającego się między Szczytnem a Olsztynkiem.

Historia geologiczna i ukształtowanie

Krajobraz rejonu Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej uformowany został kilkanaście tysięcy lat temu podczas i pod koniec ostatniego zlodowacenia. Obszar ten leży na podłożu morenowym i sandrowym. Polodowcowe zagłębienia wypełniają jeziora, a doliny kształtowane są przez kilka niewielkich rzek. Rzeźba tego terenu jest bardzo urozmaicona (różnice w wysokości dochodzą do 70 m, a najwyższy punkt wynosi się na 229 m. n.p.m.). W Puszczy rozsianych jest wiele małych zbiorników wodnych, lecz oprócz nich znajdują się tu większe jeziora: Łańskie (1070 ha), Kośno (552 ha) i Omulew (549 ha). Puszcza ma też bogatą sieć cieków wodnych, w której większe są rzeki: Omulew, Łyna i Orzyc

Ekosystem
Obszar w ponad 70% pokrywają lasy. Dominują w nich rozmaite siedliska borowe głównie boru sosnowego świeżego i boru mieszanego. Niewielkie powierzchnie zajmuje bór wilgotny, bór bagienny oraz występujący na najsuchszych terenach bór chrobotkowy. Lasy liściaste reprezentowane są przez grądy oraz nieliczne fragmenty łęgów, olsów i zrośli wierzbowych. Ostoja charakteryzuje się dużą liczbą jezior, których jest tu ponad 100. Większość z nich stanowią jednak małe zbiorniki eutroficzne. Doliny rzek zajęte są przez liczne rozległe torfowiska niskie. Największe z nich znajdują się w górnym biegu Omulwi. Występują też nieliczne torfowiska wysokie. Tereny rolnicze i grunty orne pokrywają około 10% obszaru ostoi.

Flora
Bory Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej tworzy zdecydowanie dominująca sosna, która miejscami osiąga wiek ponad 130 lat. Pozostałe gatunki drzew (dąb, brzoza, olsza, świerk) występują w porównaniu z sosną bardzo nielicznie, a lasy mieszane i liściaste (grądy, łęgi, olsy) trafiają się tylko w małych fragmentach. Ze względu na zróżnicowana rzeźbę terenu, liczne cieki i jeziora o różnym poziomie żyzności flora Puszczy poza obrębem drzewostanów sosnowych jest bardziej urozmaicona. Z jeziorami i ich otoczeniem związane są liczne gatunki roślin wodnych, szuwarowych i torfowiskowych. Doliny rzek i brzegi strumieni porastają przeważnie pasma szuwarów złożonych z kilku gatunków turzyc.

Fauna
W Puszczy występuje, co najmniej 200 gatunków ptaków, z czego 35 z Załącznika
I Dyrektywy Ptasiej, a 14 gatunków zostało zamieszczonych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Puszcza Napiwodzko-Ramucka jest jedną z większych w Polsce ostoi orła bielika, rybołowa, orlika krzykliwego, derkacza i cietrzewia. Lęgną się tutaj gatunki takie jak: trzmielojad, kania czarna i ruda, błotniak zbożowy, rybitwa rzeczna, bocian biały i czarny, puchacz, bąk, błotniak stawowy, żuraw, zimorodek, kraska, lelek i muchołówka białoszyja. Licznie występują duże ssaki: jelenie, sarny i dziki, rzadziej – wydry, łosie, wilki, a nawet rysie.

Na obszarze ostoi znajduje się 11 rezerwatów przyrody: "Bagno Nadrowskie" (52,0 ha), "Dęby Napiwodzkie" (37,1 ha), "Galwica" (95,1 ha), "Jezioro Kośno" (1248,8 ha), "Jezioro Orłowo Małe" (4,0 ha), "Koniuszanka I" (20,0 ha), "Koniuszanka II" (64,5 ha), "Las Warmiński" (1815,9 ha), "Małga" (147,1 ha), "Sołtysek" (10,0 ha), "Źródła Rzeki Łyny im. prof. Romana Kobendzy" (121,0 ha); I Obszar Chronionego Krajobrazu: województwa warmińsko-mazurskiego oraz użytek ekologiczny: Objekt Stawowy Tylkowo (192,3 ha).